Artykulacja

Artykulacja – jeden z elementów dzieła muzycznego, określający sposób wydobycia i kształtowania dźwięku. Artykulacja kształtuje także frazowanie i nadaje utworowi muzycznemu odpowiedni wyraz i dopełnia go pod względem technicznym.

Istnieje szereg określeń artykulacyjnych, niektóre z nich mają charakter uniwersalny, inne są charakterystyczne dla danego instrumentu.


Znaki artykulacyjne:

staccato – skracanie dźwięków, mniej więcej o połowę ich wartości, poprzez ostre ich wydobywanie i oddzielanie od siebie. Wiąże się to z inną techniką gry. Na przykład na fortepianie klawisz jest uderzany palcem przy jednoczesnym, raptownym podniesieniu nadgarstka.

Spiccato  – podobne do staccato, lecz jeszcze krótsze i ostrzejsze.

Portato portato – z oderwaniem ręki od instrumentu i jej bezwładnym opuszczeniem. Sposób ten wykorzystywany przy nauce ustawienia aparatu (ręki) na klawiaturze

Legato legato – dźwięki grane są płynnie, w sposób maksymalnie łączny między sobą

Arco – dla instrumentów smyczkowych oznacza wykonanie przez pocieranie strun smyczkiem

Pizzicato – dla instrumentów smyczkowych wydobycie dźwięku przez szarpnięcie struny palcem

Col legno – dla instrumentów smyczkowych wydobycie dźwięku przez uderzenie struny drzewcem smyczka.

Flażolet – dla instrumentów smyczkowych, gitary i harfy: lekkie dotknięcie struny w odpowiednim miejscu, a dla aerofonów: odpowiednie przedęcie; zmienia się wówczas wysokość i barwa dźwięku

Con sordino – z tłumikiem; dla instrumentów smyczkowych oznacza założenie tłumika na podstawek, dla aerofonów – włożenie go do czary głosowej; dla fortepianu i pianina – użycie lewego pedału, a w pianinach – możliwe jest również użycie środkowego pedału[3]

Senza sordino – bez tłumika

Glissando (skrót gliss.) – prześlizgując się

Marcato – równe wypunktowanie każdej nuty w obrębie taktu; brak akcentu którejkolwiek nuty w takcie

Arpeggio – akord łamany (kolejne dźwięki dołączane są do siebie)

Tremolo – wibrująco (szybkie powtarzanie jednego dźwięku)

Tremolando – wibrująco (szybkie powtarzanie dwóch dźwięków)

Détaché – dla instrumentów smyczkowych oznacza pocieranie strun smyczkiem na przemian wraz z każdą nut